Obowiązująca od 2016 roku ustawa o efektywności energetycznej, „stworzyła” dwa typy audytów: audyt energetyczny oraz audyt efektywności energetycznej. O ile ten pierwszy opisany jest dość dobrze ze względu na status prawny czynności obowiązkowej (jakkolwiek wyłącznie dla pewnej grupy przedsiębiorców), o tyle ten drugi może nastręczać pewnych trudności interpretacyjnych. Audyt efektywności energetycznej to bowiem rzecz dobrowolna; narzędzie, które wspiera przedsięwzięcia, mające przysłużyć się poprawie efektywności energetycznej. Co jeszcze powinieneś o nim wiedzieć?
Czym jest efektywność energetyczna?
Mianem efektywności energetycznej określa się stosunek otrzymywanej wielkości efektu użytkowego danego systemu, instalacji lub obiektu w standardowych warunkach ich eksploatacji, do ilości energii przez nie zużywanej lub koniecznej do wykonania usługi związanej z tymże efektem. Oczywiście nie jest to definicja bardzo szczegółowa i niepozwalająca na wątpliwości. Z tego powodu do wskazywania zmian w obrębie efektywności energetycznej następujących jako konsekwencja podjętych działań, stosuje się termin poprawy efektywności energetycznej.
Według normy PN-EN 16247 poprawa efektywności energetycznej to ilość zaoszczędzonej energii wykazana poprzez porównanie pomiarów sprzed i po zastosowaniu środków poprawy efektywności energetycznej przy jednoczesnym zachowaniu zużycia energii na podobnym co pierwotnie poziomie. Innymi słowy, efektywność energetyczna to po prostu osiąganie lepszej skuteczności działania w obrębie tych samych zasobów prądu. Dobrym przykładem może tu być regulowanie okien odpowiednio do pory roku albo wprowadzenie energooszczędnych żarówek w miejsce tych bardziej zasobożernych.
Czym jest audyt efektywności energetycznej?
Audyt efektywności energetycznej to zespół działań prowadzących do oceny stanu technicznego instalacji, urządzeń i innych obiektów korzystających z zasobów energetycznych. Bezpośrednim celem audytu efektywności energetycznej jest określenie działań, które można podjąć, by zmniejszyć zużycie energii przez dany podmiot. W następstwie analizy proponuje się też rozwiązania modernizacyjne, których koszty w połączeniu z efektami można byłoby określić jako ekonomicznie zasadne.
Co obejmuje audyt efektywności energetycznej?
Audyt efektywności energetycznej nie jest obowiązkowy i można zastosować go do wybranego przez siebie zakresu. Nie musi więc obejmować działania całego przedsiębiorstwa lub budynku, ale np. wyłącznie określony proces technologiczny, działania mu towarzyszące albo nawet poszczególne urządzenia, które wchodzą w skład danej instalacji. Kompleksowy audyt efektywności energetycznej obejmuje jednak wszystkie elementy składające się na instalację energetyczną i sposób jej wykorzystania w poddawanym analizie podmiocie – rodzaj urządzeń, sposób ich wykorzystania oraz stan techniczny; zastosowane instalacje; konstrukcję budynku etc.
Co określa audyt efektywności energetycznej?
Audyt efektywności energetycznej określa aktualny stan wykorzystywania energii i pozwala na zestawienie tychże wyników z konkluzjami z poprzednich analiz (jeżeli takie były wykonywane) oraz zaplanowanie rozwiązań, które pozwoliłyby na poprawienie wyników badania. W raporcie końcowym znajdziemy informacje m.in. na temat:
- zużycia prądu względem realnego na niego zapotrzebowania,
- wpływu struktury budynków na zużycie energii,
- powodu utraty energii,
- analizy stopnia wykorzystywania posiadanego potencjału efektywności,
- wskazówek zalecanych działań w najbliższej przyszłości, które przyczynią się do zwiększenia efektywności energetycznej podmiotu.
Przykładowe środki poprawy efektywności energetycznej
Co konkretnie może zalecić audytor? Spróbujmy pokazać to na nieskomplikowanym przykładzie. Osoba opiniująca efektywność energetyczną może ustalić, że struktura poddawanego badaniu obiektu powoduje bardzo dużą utratę ciepła na skutek źle wyregulowanych okien, nieszczelnych drzwi albo starego budownictwa bez docieplenia. Po stwierdzeniu podobnych wniosków jest w stanie dokonać szacunkowych obliczeń strat ciepła oraz związanych z tymi stratami kosztów. Następnie może zaproponować rozwiązanie (regulację okien, wymianę drzwi, docieplenie budynku) z przedstawieniem szacunkowych kosztów inwestycji oraz prognozami dotyczącymi zmniejszenia się strat finansowych i energetycznych względem ich pierwotnego poziomu po wdrożeniu zmian.
Rzecz jasna analiza audytora sięga dużo głębiej, a zalecenia mogą dotyczyć zarówno mniej, jak i bardziej skomplikowanych działań. Oto kilka przykładów rozwiązań popularnych problemów:
- wysokie nakłady finansowe na oświetlenie – wymiana żarówek na energooszczędne, ogólna modernizacja, wprowadzenie detektorów ruchu lub wyłączników czasowych;
- niedostateczna wentylacja – usprawnienie systemów, wymiana urządzeń, zastosowanie naturalnej wentylacji;
- nieefektywne reagowanie na popyt – wprowadzenie systemów wyrównujących obciążenia;
- zbyt duże względem szacowanych wydatki na ogrzewanie lub chłodzenie – wprowadzenie pomp ciepła, bardziej efektywnych kotłów, termomodernizacja;
- wysokie zapotrzebowanie na energię i związane z tym koszty – wdrożenie alternatywnych rozwiązań wytwarzania prądu lub ciepła z wykorzystaniem technologii odnawialnych źródeł energii; wprowadzenie systemów zarządzania energią.
Ile kosztuje audyt efektywności energetycznej?
Audyty efektywności energetycznej nie posiadają określonego z góry, stałego kosztu. Ich wycena zależy od rozległości poddawanego analizie obszaru, wielkości przedsiębiorstwa, skomplikowania procesów wykorzystywanych przez podmiot. Szacując sensowność podobnego wydatku, warto pamiętać, że ostatecznie ma on doprowadzić do odnalezienia przyczyn zbyt wysokich kosztów aktualnie ponoszonych i w bardziej odległej perspektywie spowodować polepszenie sytuacji ekonomicznej.
Kiedy należy wykonać audyt efektywności energetycznej?
Nie ma w Polsce obowiązku wykonywania audytu efektywności energetycznej. Zgodnie z ustawą o efektywności energetycznej zbliżoną (ale zawsze kompleksową) analizę, audyt energetyczny, zobowiązane są przeprowadzać wyłącznie duże przedsiębiorstwa (zatrudniające w ciągu ostatnich dwóch laty ponad 250 osób lub generujące roczny przychód na poziomie 50 milionów złotych). Niemniej nieobowiązkowy audyt efektywności energetycznej może być w niektórych przypadkach wymagany. Dzieje się tak, gdy:
- przedsiębiorstwo realizuje projekt mający na celu poprawić efektywność energetyczną dla uzyskania Białych Certyfikatów;
- przedsiębiorstwo chciałoby otrzymać dofinansowanie realizacji przedsięwzięć poprawiających efektywność energetyczną.
Obecnie funkcjonuje kilka projektów wsparcia finansowego pomagającego w modernizacjach poprawiających energooszczędność. Większość z nich wymaga opisywanego w tym tekście audytu.
Kto może podjąć się wykonania audytu efektywności energetycznej?
Podobnie jak w przypadku audytu energetycznego, również audyt efektywności energetycznej powinien być przeprowadzony przez bliżej nieokreślonego specjalistę, który „posiada wiedzę oraz doświadczenie zawodowe w przeprowadzaniu tego typu audytu”. Przepisy ustawy z 20 maja 2016 r., normy EN 16247 wskazują też, że audytów energetycznych nie mogą wykonywać pracownicy danych przedsiębiorstw (chyba że będzie to wewnętrzny ekspert, który nie jest bezpośrednio zaangażowany w działalność audytowanego podmiotu). Najprościej jest zlecić audyt firmie lub osobie zewnętrznej.
Zalety przeprowadzenia audytu efektywności energetycznej
Audyty efektywności energetycznej przede wszystkim dostarczają informacji, które pozwalają na oszczędności energii. Wydaje się to niezwykle istotne w czasach, w których jej ceny stale rosną. Co więcej, często analiza audytowa prowadzi do stwierdzenia, że można dokonać wstępnej optymalizacji kosztów poprzez dobranie odpowiedniej taryfy zakupu energii elektrycznej, ciepła lub gazu.
Nie bez znaczenia jest także kwestia ekologiczności działań danego podmiotu. Każde działania, które przyczyniają się do ograniczenia zużycia energii lub ograniczenia emisji CO2 wydają się pozytywne zarówno pod względem pragmatycznym (w końcu wszyscy odpowiadamy za przyszłość świata), jak i wizerunkowym. Minimalizacja śladu węglowego i stosowanie najefektywniejszych rozwiązań energetycznych (np. pochodzących z odnawialnych źródeł energii, czyli OZE) budują również obraz podmiotu postępowego i nowoczesnego.
